ប្លាតូ (PLATO) កើតឆ្នាំ៤២៨មុនគ.ស ស្លាប់ឆ្នាំ ៣៤៨ មុនគ.ស។ លោកជាទស្សនវិទូក្រិចបូរាណ ដែល បានរូមចំណែក កសាងមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃវប្បធម៌លោកខាងលិច។
ប្លាតូ ជាកូនរបស់លោក អារីស្តុន (Ariston) និងអ្នកស្រី ប៉េរីតត្យូន (Perictione)។ លោកមាន កំណើតនៅអាថែន (Athen) ឬប្រហែលជានៅអាជីនណា (Agiena) ក្នុងឆ្នាំ៤២៨មុនគ.ស ដែលជាឆ្នាំ វីរបុរសដ៏អស្ចារ្យ ផែរីគ្លី (Pericles) បានស្លាប់។ គាត់ស្ថិតនៅក្នុងវង្សត្រកូលគ្រួសារ ដែលមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ល្បីល្បាញជាងគេនៅអាថែន។
និយាយអំពីឪពុករបស់ប្លាតូ គ្មាននរណាដឹងអំពីការស្លាប់របស់គាត់ឡើយហើយគេគិតថាគាត់បានស្លាប់ តាំងពីប្លាតូនៅក្មេងម្ល៉េះ។ ម្តាយរបស់ប្លាតូបានរៀបការជាមួយស្វាមីថ្មីដែលជាពូរបស់អ្នកស្រី គឺលោក ពីរីលែម ដែលជាអ្នកជួយទំនុកបំរុងភែរីគ្លី ហើយប្រហែលជាប្លាតូ បានធំលូតលាស់នៅក្នុងផ្ទះរបស់ឪពុកចុងរបស់ គាត់នេះ។ ទស្សនវិទូ សូក្រាត គឺជាមនុស្សសំខាន់ជាងគេដំបូង ដែលមានឥទ្ធិពលលើផ្លាតូ។
ប្លាតូបានក្លាយជាសិស្សរបស់សូក្រាត មិនមែនដោយសារទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធ របស់គាត់ជាមួយ សូក្រាតនោះទេ តែតាមរយៈការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់គាត់ទៅលើទស្សនវិទ្យា និង ការយកចិត្តដាក់របស់គាត់ទៅលើ បញ្ហាក្រមសីលធម៌ ព្រមទាំងវិធីសាស្ត្រដ៏សមហេតុផលរបស់សូក្រាត។
មហិច្ឆតាចំបងរបស់លោកប្លាតូ ក៏ដូចមិត្តរួមថ្នាក់ដទៃទៀតរបស់គាត់ដែរ គឺចូលធ្វើនយោបាយ។ ពួក ក្រុមបះបោរអភិរក្សនិយម បានបង្ខំឲ្យគាត់ធ្វើជាប្រជាជនសាមញ្ញប៉ុន្តែគាត់បានធ្វើការប្រឆាំងយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្ន ហើយក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លីពួកក្រុមអភិរក្សនោះត្រូវបានផ្តួលរលំដោយសារសកម្មភាពឃោរឃៅរបស់គេ។
បន្ទាប់ពីការដួលរលំរបស់រដ្ឋាភិបាលផ្តាច់ការនោះ លោកប្លាតូ តែងតែសង្ឃឹមថានឹងមានភាពល្អ ប្រសើរជាងនេះ តាមរយៈការស្តារឡើងវិញនូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ទោះបីជាយ៉ាងណា នៅទីបំផុត គាត់ ទទួលស្គាល់ថានៅក្នុងនយោបាយរបស់អាថែន គឺគ្មានទីកន្លែងសំរាប់មនុស្សដែលមានឧត្តមគតិទេ។ នៅឆ្នាំ ៣៩៩មុនគ.ស រដ្ឋាភិបាលប្រជាធិបតេយ្យអាថែន បានផ្តន្ទាទោស និងសម្លាប់លោកសូក្រាត រីឯលោកប្លាតូ និង សមាជិកដទៃទៀតរបស់លោកសូក្រាតបានរត់ភៀសខ្លួនមកជ្រកនៅមេហ្គារ៉ា។
ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមកទៀត គាត់បានធ្វើដំណើរទៅរស់នៅក្នុងប្រទេសក្រិក ប្រទេសអេហ្សីព និងក្នុង ប្រទេសអ៊ីតាលី។
នៅឆ្នាំ៣៨៧មុនគ.សប្លាតូបានបង្កើតសាលាមួយ ដែលអាចឲ្យគាត់បន្តការបង្រៀន និងស្រាវជ្រាវ ផ្នែកទស្សនវិជ្ជា និងវិទ្យាសាស្ត្រ។ គាត់បានចំណាយជីវិត ដែលសេសសល់ ក្នុងការដឹកនាំ និង គ្រប់គ្រងសាលា នេះ។
ប្លាតូ (PLATO)
នៅក្នុងសាលានេះ លោកអារីស្តូតបានចំណាយពេលវេលាជាង២០ឆ្នាំដំបូងជាសិស្ស រហូតក្លាយជា សាស្ត្រាចារ្យរបស់សាលា។ នៅក្នុងសាលាមាន ការបណ្តុះបណ្តាលនូវមុខជំនាញជាច្រើន ដូចជាផ្នែកតារាវិទ្យា ជីវវិទ្យា ក្រមសីលធម៌ ភូមវិទ្យា និង មុខវិជ្ជាវោហារសាស្ត្រ។ ស្នាដៃផ្នែកគណិតវិទ្យាសំខាន់ៗជាច្រើន នៅ ស.វទី៤មុនគ.ស គឺសុទ្ធតែជាស្នាដៃរបស់មិត្តភក្តិ និងសិស្សរបស់ប្លាតូទាំងអស់។ ធីថេធឺស（Theaetetus）ក៏ជាសិស្សម្នាក់នៅក្នុងនោះដែរ ហើយគាត់ប្រហែលជាសិស្សដំបូងគេ ដែលសិក្សានិងបង្កើតធរណីមាត្ររបស់ វត្ថុតាន់។ អ៊ឺដកសឺស (Eudoxus of Cnidus) បានប្តូរសាលារបស់គាត់ ពីស៊ីហ្ស៊ីឃើស(Cyzicus)មក អាថែន ក្នុងគោលបំណងចូលរួមជាមួយលោកផ្លាតូ។ គួរតែរំលឹកផងដែរ លោកអ៊ឺដកសឺស (Eudoxus of Cnidus) គឺជាអ្នកសរសេរទ្រឹស្តីសមាមាត្រ ដែលត្រូវបានអធិប្បាយនៅក្នុងអង្គធាតុនៃអឺគ្លីត និងជាអ្នកបង្កើត នូវរូបមន្តសំរាប់គណនាផ្ទៃក្រឡា និងមាឌរបស់វត្ថុកោង ព្រមទាំងជាអ្នករកឃើញ បែបផែនតារាវិទ្យារបស់ រង្វង់ចូលផ្ចិត ដែលត្រូវបានសម្របសម្រួលដោយលោកអារីស្តូត (Aristotle)។ រីឯលោក អាឈីតាស (Archytas) ជាអ្នកបង្កើតវិទ្យាសាស្ត្រមេកានិច និងជាមិត្តភក្តិរបស់លោកប្លាតូ ក៏បានមកចូលរួមជាមួយគាត់ ដែរ។ ក្រៅពីនេះ នៅមានអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រដទៃទៀត ដែលយើងមិនបានរៀបរាប់នៅទីនេះ។ យើងសូមលើកតែ លោកស្ពឺស៊ីផឺស (Speusippus) មកនិយាយ។ គាត់គឺជាក្មួយរបស់លោកប្លាតូនិងជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រដ៏ជោគជ័យ ម្នាក់។ លោកស្ពឺស៊ីផឺស (Speusippus) គឺជាអ្នកនិពន្ធ អំពីប្រវត្តិនៃធម្មជាតិ និង ស្នាដៃជីវវិទ្យារបស់លោក អារីស្តូត ដែលបានជំរុញឲ្យគាត់ ក្លាយជាអ្នកបន្តវេនបន្ទាប់ពីមរណភាពរបស់ប្លាតូ។
ការនិយាយកំប្លែងលេងនៅក្នុងសាលា បានក្លាយជាចំណាប់អារម្មណ៍ ហើយក៏មានវិធីចំណាត់ថ្នាក់លើ ប្រភេទរុក្ខជាតិផងដែរ។ ក្នុងនោះ យើងក៏ឃើញមានការសិក្សាយ៉ាងសកម្មនៅក្នុងផ្នែកនីតិសាស្ត្រ និងការអនុវត្ត ច្បាប់ផងដែរ។
ទោះបីជាលោកប្លាតូបានស្លាប់ទៅក៏ដោយ ក៏សាលារបស់គាត់ នៅតែបន្តការងាររបស់គាត់ដដែល។ មិនថាមានការកែប្រែល ការផ្តោតទៅលើសារៈសំខាន់នៃវិទ្យាសាស្ត្រ និង ទិសដៅទស្សនវិទ្យាក៏ដោយ ក៏សាលានេះបានបន្តការសិក្សាអំពីចំណេះដឹងនៃជីវិត អស់រយៈពេលពីរសតវត្សកន្លះដែរ បន្ទាប់ពីពេលអវត្តមាន របស់លោកប្លាតូ។ តាមរយៈការសិក្សា ដែលផ្តោតលើសង្គមមនុស្ស និងការពិតនៃវិទ្យាសាស្ត្រ សាលារៀន របស់លោកប្លាតូត្រូវបានគេឲ្យតំលៃយ៉ាងក្រៃលែង ដែលអាចចាត់ទុកថាជាសាកលវិទ្យាល័យទីមួយ ដែលត្រូវ បានបង្កើតឡើង៕ – See more at: http://library.cen.com.kh/library/read_online_html?token=MDZmYmE0N2#sthash.qs7VFEZA.dpuf
Time To Change 