តើគ្រូពេទ្យនៅទីជនបទអាចជួយសង្គ្រោះមនុស្សពីជម្ងឺដែលមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតយ៉ាងដូចម្តេច?
“កុំបានតែគិត តែត្រូវសាកល្បង”នេះគឺជាតម្រាដែលគ្រូពេទ្យជំនាញវះកាត់លោក ចន ហាន់ធឺ (John Hunter) តែងតែយកមកប្រើ ហើយក៏ជាពាក្យដែល គាត់តែងតែ ផ្តល់ដំបូន្មានដល់គ្រូពេទ្យចុះកម្មសិក្សាជាមួយគាត់ទាំងអស់ឲ្យចងចាំ។ លោក អេវឺត ចែនណឺ (Edward Jenner) ដែលជាសិស្សដ៏វ័យក្មេងនិងមានទេពកោសល្យជាងគេនោះ តែងតែចងចាំសុភាសិតនោះក្នុងចិត្តជានិច្ច ជាហេតុដែលញ៉ាំងឲ្យគាត់រកឃើញនូវរបបគំហើញដ៏អស្ចារ្យ ដែលបានអភិវឌ្ឍវិស័យសុខាភិបាលឲ្យប្រសើរឡើង ។
អែតវឺត ចេនណឺ EDWARD JENNER (1749-1823)
ជាច្រើនសតវត្សមកហើយ ជីវិតមនុស្សត្រូវបានគម្រាមកំហែងដោយជម្ងឺដ៏កាចសាហាវមួយដែលគេហៅថា ជម្ងឺអុតធំ (Smallpox or Variola)។ ជនរងគ្រោះ មានរោគសញ្ញាដំបូងត្រឹមតែជាកន្ទួលរមាស់ក្រហមតូចៗ ដែលវិវត្តទៅជាពងទឹកថ្លាៗ ប៉ុន្តែវាមិនមែនជាជម្ងឺស្រាលដូចជាការគិតនោះទេ ។ នៅក្នុងសតវត្សទី១៨ ប្រហែលជាមានមនុស្សប្រមាណជាងកន្លះលាននាក់ស្លាប់រៀងរាល់ឆ្នាំ ក្នុងនោះរួមមានទាំងស្តេចប្រាំអង្គផងដែរ ត្រូវបានសម្លាប់ដោយជម្ងឺដ៏ឃោរឃៅនេះ បើគិតតែនៅក្នុងទ្វីបអ៊ឺរ៉ុបមួយប៉ុណ្ណោះ។
រោគសញ្ញារបស់ជម្ងឺអុតធំ ចាប់ពីកន្ទួលរមាស់ថ្ងៃទី៤ បន្ទាប់ពីការឆ្លងរហូតដល់កា្លយជាពងទឹកនៅថ្ងៃទី៧ និងក្លាយជាដំបៅនៅថ្ងៃទី២១
កូនក្មេងដែលកើតជម្ងឺអុតធំ
នៅសតវត្សទី១៧ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្ររបស់អ៊ឺរ៉ុប បានសាកល្បងធ្វើការព្យាបាលជម្ងឺអុតធំនេះ តាមរយៈវិធីសាស្ត្រចាក់ផ្ស៊ាំ ដែលត្រូវបានយកមកប្រើនៅអាស៊ីអស់រយៈពេលជាច្រើនសតវត្ស ។ ដោយគេធ្វើឲ្យស្បែករបស់ជនរងគ្រោះរបួស រួចយកក្រម៉ដំបៅរបស់អ្នកជម្ងឺដែលឋិតនៅក្នុងទម្រង់ស្រាល មកត្រដុសជាមួយស្នាមរបួសនោះ។ ជាលទ្ធផលវិធីនេះ ពេលខ្លះវាធ្វើឲ្យកើតជាអុតធំក្នុងទម្រង់ធ្ងន់មធ្យម និងជួនកាលឲ្យកើតមានភាពស៊ាំខ្លះៗ ផ្ទុយទៅវិញជាញឹកញាប់វាបែរជាបង្ករឲ្យក្លាយទៅជាជម្ងឺអុតធំកំរិតធ្ងន់ដែលបណ្តាលឲ្យមានការរាតត្បាតនៃជម្ងឺនេះទៀត។ មនុស្សរាប់លាននាក់នៅតែបន្តស្លាប់ដោយសារជម្ងឺអុតធំដដែល។
នៅពេលដែលលោក អែតវឺត ចេនណឺ(Edward Jenner) បានចាកចេញពីទីក្រុងឡុងទៅធ្វើការពិសោធន៍ខ្លួនគាត់នៅទីជនបទមួយក្នុងភូមិ បឺកឺលៃ(village of Berkely)នៃ គ្លូសេសស្តឺសៀរ (Gloucestershire) នៅឆ្នាំ១៧៧៣ គាត់បានរកឃើញវិធីព្យាបាលជម្ងឺនេះ។ នៅពេលគាត់បានទទួលព្យាបាលជម្ងឺកាន់តែច្រើន គាត់បានសង្កេតឃើញមានលក្ខណៈដូចៗគ្នាកើតឡើងគួរឲ្យកត់សំគាល់ គឺស្ត្រីយកទឹកដោះគោជាច្រើននាក់ដែលធ្លាប់បានមកពិគ្រោះជាមួយគាត់ សុទ្ធតែអាចរួចផុតពីសេចក្តីស្លាប់របស់ជម្ងឺអុតធំទាំងអស់។ តាមការស្រាវជ្រាវបន្តទៅទៀតបានបញ្ជាក់ថា ស្ត្រីទាំងនោះសុទ្ធតែធ្លាប់ឆ្លងជម្ងឺអុតធំដែលមានទម្រង់ស្រាលយ៉ាងហោចណាស់ម្តងរួចមកហើយ ដែលគេហៅថា ជម្ងឺអុតគោ (Cowpox)។ វាបញ្ជាក់ឲ្យគាត់យល់ថា បើអុតគោអាចចម្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ ដូច្នេះទម្រង់ស្រាលនេះអាចធ្វើឲ្យមនុស្សជៀសផុតពីទម្រង់ធ្ងន់ធ្ងររបស់អុតធំបាន។
ដោយគោរពតាមពាក្យប្រដៅដែលគ្រូគាត់តែងតែអប់រំ លោកចែនណឺបានសំរេចចិត្តសាកល្បងនូវអ្វីដែលគាត់បានគិត។ នៅពេលនោះ គាត់ត្រូវការអ្នកស្ម័គ្រចិត្តមួយចំនួនដើម្បីធ្វើពិសោធន៍។ ខណៈពេលនោះ គាត់ជ្រើសយកអ្នកជម្ងឺគាត់ម្នាក់ដែលជាស្ត្រីយកទឹកដោះគោ ឈ្មោះថា សារ៉ាណែលមែស (Sarah Nelmes) ដោយគាត់បានឆ្លងជម្ងឺអុតគោ នៅពេលដែលគាត់ធ្វើការជាមួយគោមួយក្បាលឈ្មោះថា ប្លូសសម (Blossom)។ នៅថ្ងៃទី ១៤ ខែឧសភា ១៧៩៦ លោកចែនណឺ បានប្រមូលយកទឹករងៃពីពងបែករបស់ស្ត្រីនោះ ហើយចម្លងវាទៅកូនប្រុសរបស់អ្នកថែរសួនឲ្យគាត់ឈ្មោះថា ចែមហ្វីប (James Phipps)។ ប៉ុន្មានខែក្រោយមក នៅថ្ងៃទី១ ខែកក្កដា គាត់បានធ្វើឲ្យក្មេងប្រុសនោះចម្លងជម្ងឺអុតគោបានសម្រេច។
លោកអែតវឺត ចេនណឺ (EDWARD JENNER) កំពុងសាកល្បងចាក់វ៉ាក់សុំាងឲ្យក្មេងប្រុស
ចែម ហ្វីប( James Phipps) អាយុ៨ឆ្នាំ
វាពិតជាប្រថុយនឹងគ្រោះថ្នាក់ណាស់ក្នុងការធ្វើបែបនេះ ប៉ុន្តែក្មេងប្រុសម្នាក់នោះពិតជាអាចរួចផុតពីគ្រោះថ្នាក់មែន ដែលវាក្លាយទៅជារឿងដែលគេនិយាយតៗគ្នា។ រឿងនិទាននោះដំណាលថា ក្មេងប្រុសចែមហ្វីប គឺជាមនុស្សទីមួយដែលបានទទួលការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងបង្ការជម្ងឺអុតធំមុនគេនៅលើពិភពលោក។ ពាក្យវ៉ាក់ស៊ាំង “Vaccination”មានប្រភពមកពីពាក្យថា វ៉ាក់កា“Vacca” ដែលជាពាក្យឡាតាំងមានន័យថា “គោ” ។ ទោះជាវាអាចមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងមែន ប៉ុន្តែចែនណឺ បានថ្លឹងថ្លែងពីគុណសម្បត្តិ និងគុណវិបត្តិរួចជាស្រេច ហើយគាត់ជឿជាក់ថាលទ្ធផលប្រាកដជា ធ្វើឲ្យក្មេងប្រុសនោះមានភាពស៊ាំនឹងជម្ងឺ។
លោក ប្រែនសាន់ (Branson)តាមរយៈការវាស់ស្ទង់កំរិតសុខភាពមួយបានឲ្យដឹងថាការព្យាបាលដោយវ៉ាក់ស៊ាំងបង្ការអុតរបស់ លោកអែតវឺត ចែនណឺ បានបន្ថយអត្រាមរណភាពអស់ជិតស្មើ មួយភាគបួននៃប្រជាជនលើពិភពលោក។
នេះជាថ្នាំបង្ការអុតធំ
នៅឆ្នាំ ១៧៩៨ លោកចែនណឹ បានសរសេរកូនសៀវភៅមួយណែនាំអំពី សារៈសំខាន់នៃការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំង។ ទោះបីជាយ៉ាងណាគាត់ត្រូវចំណាយពេលវេលាអស់៤០ឆ្នាំក្នុងការពន្យល់រាជរដ្ខាភិបាលពីសារៈប្រយោជន៍នៃការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំង។ នៅឆ្នាំ១៨៤០ គាត់បានធ្វើឲ្យអ្នកនយោបាយនៅក្នុងស្រុកយល់ពី សារៈសំខាន់នៃភាពជោគជ័យរបស់គាត់ ហើយពីរឆ្នាំក្រោយមកការចម្លងរោគអុតធំត្រូវបានកំចាត់ ហើយការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងប្រឆាំងជម្ងឺអុតធំ បានក្លាយជាកម្មវិធីមួយដ៏ចាំបាច់។
ចែនណឺមិនបានដឹងពីយន្តការពិតប្រាកដរបស់វ៉ាក់ស៊ាំងក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជាមួយជម្ងឺអុតធំនោះទេ តែគាត់យល់ច្បាស់អំពីសក្តានុពលនៃរបបគំហើញរបស់គាត់។នៅឆ្នាំ១៩៨០ អង្គការសុខភាពពិភពលោកបានប្រកាសថា ជម្ងឺអុតធំត្រូវបានលុបបំបាត់ទាំងស្រុង។ នៅមានធាតុគំរូនៃជម្ងឺនេះ តែវាត្រូវបានគេទុកនៅក្នុងមន្ទីរពិសោធន៍ដ៏មានសុវត្ថិភាពនៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសរុស្ស៊ី។ មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ជីវិតរាប់កោដិនាក់ត្រូវបានសង្គ្រោះដោយការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងប្រឆាំងនឹងជម្ងឺគ្រប់ប្រភេទ។ដូចដែលលោកប្រាសាន់បានលើកឡើង ៖ “ជាច្រើនជំនាន់មកហើយ វ៉ាក់ស៊ាំងគឺជាភាពជោគជ័យមួយដ៏ធំបំផុតរបស់វិស័យសុខាភិបាលសម័យទំនើប”៕
រឿងរ៉ាវពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្ទុះរាលដាលនៃជម្ងឺអ៊ុត
នៅឆ្នាំ១៨៧៤ គ្រូពេទ្យវ័យក្មេងម្នាក់ឈ្មោះ វីលាម អូសឡឺ (William Osler) បានព្យាបាលអ្នកជម្ងឺដំបូងម្នាក់របស់គាត់នៅមន្ទីរពេទ្យមួយនៅ មុនទ្រីត(Montreat)។ អ្នកជម្ងឺម្នាក់នោះបានឆ្លងជម្ងឺម្យ៉ាងដែល ពួកកាណាដាប៉ែកបារាំង ហៅថា La Picotte Noir គឺជាជម្ងឺអុតធំក្បាលខ្មៅដែលអាចធ្វើឲ្យស្លាប់បាន។ ទោះបីជា មានការរកឃើញវ៉ាក់ស៊ាំងរបស់លោកចែនណឺ និងការអនុវត្តចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងនៅលើពិភពលោកក៏ដោយ ក៏គ្រូពេទ្យនៅតែមិនមានវិធីព្យាបាលអ្នកជម្ងឺដែលឈឺដោយជម្ងឺនេះឡើយ។ ដូចនេះ វិធានការសំខាន់គឺត្រូវតែធ្វើការចាក់វ៉ាក់សាំងឲ្យមនុស្សទាំងអស់នៅក្នុង មុនទ្រីត និងត្រូវតែឃុំអ្នកជម្ងឺទាំងអស់មិនឲ្យចម្លងដល់អ្នកដ៏ទៃ តែវាមិនមែនងាយស្រួលក្នុងការអនុវត្តនោះទេ។
នៅឆ្នាំ១៨៧០ ជម្ងឺអុតធំមានលក្ខណៈកាចសាហាវណាស់ នៅមុនទ្រីត ដែលមន្ទីរពេទ្យទាំងមូលត្រូវបានទុកសំរាប់ព្យាបាលតែអ្នកជម្ងឺអុតធំ។ អស់រយៈកាលជាច្រើនឆ្នាំ ដែលការរាតត្បាតនៃជម្ងឺបានចុះថយសន្សឹមៗ យ៉ាងណាមិញមន្ទីរពេទ្យនេះត្រូវបានបិទទ្វារដើម្បីបង្ការការឆ្លងរោគ។ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមកទៀត វាបានចេញមុខសញ្ញាអាក្រក់ម្តងទៀត។
នៅពេលដែលអ្នកបើកបររថភ្លើងម្នាក់គឺ លោកចច ឡង់គ្លី (George Longley)បានទៅដល់ស្ថានីយរថភ្លើងនៅមុនទ្រីត នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៨៨៥ គាត់មានសភាពមិនស្រួលយ៉ាងខ្លាំង។ នៅពេលដែលសភាពជម្ងឺរបស់គាត់កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរទៅ គ្រូពេទ្យបានដាក់គាត់នៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យHotel-DieuHospitalប៉ុន្តែគាត់មិនបានឆ្លងជម្ងឺអុតធំទេ។ នៅមុនខែមេសា ក្រសួងសុខាភិបាលបានធ្វើការស្រាវជ្រាវយ៉ាងខ្លាំង ហើយបានបិទមន្ទីរពេទ្យដើម្បីធ្វើការសម្លាប់មេរោគដោយប្រើស្ពាន់ធ័រ។ ចំពោះករណីអ្នកជម្ងឺដែលមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងមិនអាចឃុំនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យបាន ត្រូវបានឲ្យឃុំនៅក្នុងផ្ទះ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថាគេហដ្ឋានជនរងគ្រោះដោយអុតធំ ។ ទោះជាយ៉ាងណា នៅមុនទ្រីត គេនៅមិនទាន់អាចគ្រប់គ្រងមេរោគអុតធំបាននៅឡើយ។
អ្នកជម្ងឺមិនបានសហការជាមួយភ្នាក់ងារសុខាភិបាលទេ ពួកគេបានហែកក្រដាស់បំរាមនៅផ្ទះរបស់ពួកគេហើយបានបដិសេធនូវការឃុំខ្លួន។ ការចាក់វ៉ាក់សាំងនៅតែត្រូវបានមនុស្សជាច្រើនគិតថាជាទង្វើដែលមិនត្រឹមត្រូវ ក្នុងនោះក៏មានគ្រូពេទ្យធំៗជាច្រើនក៏គិតដូចគ្នាដែរ។ពួកគេបានអះអាងថាការចាក់ជម្ងឺរបស់សត្វមកក្នុងខ្លួនមនុស្សគឺជារឿងដែលប្រឆាំងនឹងធម្មជាតិ។
នៅពេលដែលមានការរាតត្បាតយ៉ាងលឿន ភាពចលាចលបានផ្ទុះឡើង ហើយអត្រាមរណៈភាពបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង។ គេបានចំណាយពេលវេលាជាច្រើនឆ្នាំដើម្បីគ្រប់គ្រងការរាតត្បាតរបស់ជម្ងឺនេះ ហើយប្រហែលជា២ភាគរយនៃប្រជាជននៅក្នុងទីក្រុងនេះបានស្លាប់ដោយជម្ងឺអុតធំ ភាគច្រើននៃជនរងគ្រោះសុទ្ធតែជាកុមារ។ បញ្ហាចម្បងដែលបណ្តាលឲ្យមានសោកនាដកម្មនេះកើតឡើង គឺដោយសារតែឱពុកម្តាយភាគច្រើនបានបដិសេធន៍នូវការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងឲ្យកូនរបស់ពួកគេ។
មកដល់ការអប់រំសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ នៅតែមានមនុស្សព្រួយបារម្មណ៍អំពីការចាក់វ៉ាក់សាំងនៅឡើយ ដោយពួកគេអាចយល់ច្រឡំថា ការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងនឹងបង្កឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់។ នៅខែកុម្ភៈ ១៩៩៨ អែនឌ្រូ វេកហ្វីល (Andrew Wakefield)បានចុះផ្សាយនូវការសិក្សាមួយក្នុងទស្សនាវដ្តីវេជ្ជសាស្ត្រ ដឺឡង់សេ (The Lancet)ដែលបានបញ្ជាក់ពីទំនាក់ទំនងរវាង ការចាក់ថ្នាំបង្ការជម្ងឺអុតធំ ជម្ងឺកញ្ច្រិល ជម្ងឺក្រឡទែន ជាមួយ ជម្ងឺអូតទីស (Autism)។ ទោះបីជាយ៉ាងណាការសិក្សានោះផ្អែកទៅលើតែមនុស្សគំរូ ១២នាក់ប៉ុនណ្ណោះ ហើយទិន្ន័យហាក់បីដូចជាមិនត្រឹមត្រូវ។ ទោះបីជាការសិក្សានេះត្រូវបានគេសន្និដ្ឋានថាខុស ប៉ុន្តែជាក់ស្តែងយើងសង្កេតឃើញថាចំនួនករណីរបស់អ្នកជម្ងឺកញ្ច្រិលបានកើនឡើង បន្ទាប់ពីការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងត្រូវបានកាត់បន្ថយ ពី៩២ភាគរយទៅ៨០ភាគរយ ហើយកុមារពីរនាក់ត្រូវបានសម្លាប់។
នៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍមួយចំនួន ការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងនៅតែត្រូវបានហាមឃាត់ដោយជំនឿសាសនា ឬត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាអំពើខុសឆ្គងដែលកើតឡើងចំពោះជនជាតិភាគតិច។ ដោយហេតុនេះហើយ គេនៅតែសង្កេតឃើញមានចលនាប្រឆាំងនឹងការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំង នៅក្នុងសហគមន៍នៅឡើយ។ លោក ប្រាសាន់បានឲ្យដឹងថា ៖ “នៅពេលដែលគុណប្រយោជន៍នៃការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងត្រូវបានបំភ្លៃដោយក្រុមអ្នកប្រឆាំងនៅ សហរដ្ឋអាមេរិកនិងចក្រភពអង់គ្លេស អត្រានៃជម្ងឺជាច្រើនបានកើនឡើង។ យើងត្រូវតែផ្សព្វផ្សាយឲ្យប្រជាជនទាំងអស់យល់ច្បាស់ពីការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំង ដែលវាជាវិធីងាយស្រួល តែមានសារៈសំខាន់ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសុខភាពរបស់មនុស្ស”៕ – See more at: http://library.cen.com.kh/library/read_online_html?token=ZTJmNGMwYT#sthash.hXk0eyHJ.dpuf
Time To Change 